Koormuren – productie

interieur

Productie

De producent van de tegels is tegelfabriek Schillemans. De tegelfabriek Schillemans werd opgericht in 1856 en begon met ongeveer 25 arbeiders. Na 1860 ontwikkelde de fabriek een klantenkring in Brazilië, Havana en Oost-Indië, met deze verhoogde productie groeide de fabriek tot 40 arbeiders. In de jaren 1880 werden tegels nog met de hand gemaakt in Nederland, elke tegel werd individueel geperst en beschilderd. Dit is ook terug te zien in de productietijd van deze tegels; het duurde vier jaar 1882 tot 1886.[1] Omdat ze met de hand gemaakt waren en het productieproces veel tijd kostte waren de tegels duur, volgens het Catharijneconvent waren de kosten ƒ 13,50 per m2, voor een totaal van ƒ 2.196,25.[2] Vandaag lijkt dat misschien niet zo indrukwekkend, maar als je de inflatie berekend, zou de prijs vandaag meer dan € 29.000 zijn.[3] Een dergelijk vertoon van rijkdom was hoogstwaarschijnlijk bedoeld om de kerk status te geven.

Helaas is er over de productie van de Schillemans fabriek niet veel meer bekend. Wel is er een schilderij van Anthon van Rappard van de tegelschilders in de Ravensteyn tegelfabriek, dit was de tegel fabriek naast de Schillemans fabriek. Dit schilderij is gemaakt in 1884, in de tijd dat de Schillemans fabriek de tegels voor het koor produceerde (1882-1886).[4] Het is daarom aannemelijk dat deze tegels op dezelfde manier zijn beschilderd als op dit schilderij is afgebeeld.

Het gebruik van De Jan Schillemans tegel fabriek zou ook kunnen worden gezien als een manier om de status van de kerk te verhogen, Jan Schillemans was internationaal bekend.[5] Rond 1870 nam het Bernulphusgilde de fabriek op als nieuw lid. Dit leverde hen in de jaren daarna tientallen opdrachten op om tegels te maken voor het interieur van kerken ontworpen door architect Alfred Tepe. De kralensnoeren die in afbeelding te zien is, worden als typerend voor de stijl van Schillemans beschouwd, let op de kleine accenten om een ​​gevoel van diepte te creëren.[6]

Aan de samenwerking van Schillemans en Mengelberg is een humoristische anekdote verbonden. Schillemans wilde zijn werk signeren maar Mengelberg was hier tegen, alleen de naam van de ontwerper mocht aanwezig zijn. Schillemans meende dat dit de wereld op zijn kop was en signeerde daarom zijn werk met twee omgekeerde tegels.[7]

Een ander leuk feitje is dat, dezelfde tegels waren te vinden in de St. Bonifatiuskerk in Nieuwe Pekela, Groningen. Deze kerk is ontworpen door Tepe, zoals hierboven vermeld werkte hij samen met Schillemans en maakte deel uit van het Bernulphusgilde. Deze kerk is in 1989 gesloopt.[8]

BRONNEN

Afbeeldingen:

  1. Brochure Cultuurhistorie 13: Tegels in de twintigste eeuw. (Rijksdienst voor archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten, 2008) https://www.cultureelerfgoed.nl/publicaties/publicaties/2008/01/01/tegels-in-de-twintigste-eeuw
  2. “Wandtegels (Lambriseringen Koor En Transept).” Kerkcollectie Digitaal. Museum Catharijne Convent , July 18, 2018. https://kerkcollectie.catharijneconvent.nl/mediabank/detail?fq%5Bsearch_s_institution_acl%5D%5B%5D=10495%7CZwolle%2C+Onze+Lieve+Vrouw+ten+Hemelopneming&page=57&asset=d4668697-8c7e-ab95-828d-944ede3e1de6.
  3. Centraal Bureau voor de Statistiek. “Prijzen Toen En Nu.” Centraal Bureau voor de Statistiek, December 16, 2020. https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/prijzen-toen-en-nu
  4. “Historisch Theater .” St.Historische Kring Tolsteeg-Hoograven, November 1, 2015. http://hkth.nl/index.html.
  5. “Tegelbakkerijen.” Canon van Nederland. https://www.canonvannederland.nl/nl/utrecht/stad/industrie-langs-de-vaartse-rijn/verdieping/tegelbakkerijen.
  6. Sprangers, Peter. Decors van tegelbakkerij schillemans in utrecht, 1856-1893 in Utrechtse Tegels, 1600-1900. Utrecht: Uitgeverij Stili Novi, 2013
  7. “Wandtegels (Lambriseringen Koor En Transept).” Kerkcollectie Digitaal. Museum Catharijne Convent , July 18, 2018. https://kerkcollectie.catharijneconvent.nl/mediabank/detail?fq%5Bsearch_s_institution_acl%5D%5B%5D=10495%7CZwolle%2C+Onze+Lieve+Vrouw+ten+Hemelopneming&page=57&asset=d4668697-8c7e-ab95-828d-944ede3e1de6.
  8. “Wandtegels (Lambriseringen Koor En Transept).” Kerkcollectie Digitaal. Museum Catharijne Convent , July 18, 2018. https://kerkcollectie.catharijneconvent.nl/mediabank/detail?fq%5Bsearch_s_institution_acl%5D%5B%5D=10495%7CZwolle%2C+Onze+Lieve+Vrouw+ten+Hemelopneming&page=57&asset=d4668697-8c7e-ab95-828d-944ede3e1de6.